VOORKOMEN 1,2.10-4 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit terbium; het is het 59e element in rangorde van voorkomen. De belangrijkste mineralen, die kleine hoeveelheden van dit element bevatten, zijn: allaniet-(Y) | (Y,Ce,Ca)2(Al,Fe+3)3(SiO4)3 OH | bastnaesiet-(Y) | (Y,La)CO3F | ceriet-(Ce) | Ce+39Fe+3(SiO4)6[(SiO3)(OH)](OH)3 | euxeniet-(Y) | (Y,Ca,Ce,U,Th)(Nb,Ti,Ta)2O6 | fergusoniet-(Y) | YNbO4 | gadoliniet-(Ce) | (Ce,La,Nd,Y)2Fe,+2Be2Si2O10 | gadoliniet-(Y) | Y,Fe,+2Be2Si2O10 ca. 0,03 % | monaziet-(Ce) | (Ce,La,Nd,Th)PO4 ca | monaziet-(La) | (La,Ce,Nd)PO4 | samarskiet-(Y) | (Y,Ce,U,Fe+2)3(Nb,Ta,Ti)5O16 | xenotiem-(Y) | YPO4 |
Terbium wordt veelal aangetroffen als begeleider van yttrium. Monazietzand bevat ca. 0,03 % Tb.
WINGEBIEDEN De belangrijkste wingebieden liggen in Australië, China, Mongolië, India, Brazilië, de Verenigde Staten van Amerika, Maleisië, Rusland, Tanzania, Burundi, Zambia, Madagaskar, Noorwegen, Zweden, Canada, Duitsland, Oostenrijk en Zuid-Afrika.
NAAM De naam terbium is, evenals yttrium, erbium en ytterbium, afkomstig van de vindplaats van het mineraal, waarin dit element voor het eerst werd aangetoond: Ytterby, bij Stockholm in Zweden. Het mineraal, dat aanvankelijk ytterbiet werd genoemd, werd later herdoopt tot gadoliniet.
ONTDEKKING Terbium werd in 1843 door C.G. Mosander ontdekt in ytteraarde of yttria. Later bleek dit oxide uit meerdere oxiden te bestaan.
BEREIDING VROEGER Zie 58 – Cerium. Terbium werd bereid door reductie van het fluoride met calcium.
BEREIDING NU Zie 58 – Cerium. Terbium wordt bereid door reductie van het gesmolten chloride of fluoride met calcium in een smeltkroes van tantaal. Om zeer zuiver terbium te verkrijgen, wordt het gevormde terbium enige malen omgesmolten, teneinde de calciumresten te verwijderen.
TOEPASSINGEN EN TOELICHTING Röntgenscherm Tb2O2S fluoresceert groen onder invloed van röntgenstraling, ultraviolet licht of een elektronenbundel. Het wordt gemengd met yttriumfosfaat.
Fluorescentielamp Tb2O2S wordt gebruikt als groen fluorescerende stof in deze lampen. Ook Tb3+-verbindingen toegevoegd aan La2O2S leveren een groen fluorescerende stof.
Laser Vastestoflasers met natriumterbiumboraat geven coherent licht met een golflengte van 546 nm.
VERDERE TOEPASSINGEN Toepassingen als niet-ontleedbare stof (element) of legering: poolschoenen voor magneten
Toepassingen als ontleedbare stof (verbinding): groen fosforescerende stof beeldschermen van kleuren-tv’s en monitoren | Tb2O3 | fosforescerende stof in TL-buizen | (Tb,Ce,Gd,Mg)BO3 | luminiscentielabel | Tb(III)-verbindingen | stabilisator in ZrO2-kristallen in brandstofcellen | Tb(III)-verbindingen |
|