|  | ||||||
6,2.10-4 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit gadolinium; het is het 41e element in rangorde van voorkomen.
De belangrijkste mineralen, die kleine hoeveelheden van dit element bevatten, zijn:
allaniet-(Ce) (Ce, Ca,Y)2(Al,Fe+2 Fe+3)3 (SiO4)3 OH allaniet-(Y) (Y,Ce,Ca)2(Al,Fe+3)3(SiO4)3 OH bastnaesiet-(Ce) (Ce,La)CO3F bastnaesiet-(Y) (Y,La)CO3F gadoliniet-(Ce) (Ce,La,Nd,Y)2Fe+2Be2Si2O10 gadoliniet-(Y) Y,Fe+2,Be2Si2O10 lanthaniet-(Nd) (Nd,La)2(CO3)3.8H2O monaziet-(Ce) (Ce,La,Nd,Th)PO4 monaziet-(La) (La,Ce,Nd)PO4 samarskiet-(Y) (Y,Ce,U,Fe+2)3(Nb,Ta,Ti)5O16
De belangrijkste wingebieden liggen in Australië, China, Mongolië, India, Brazilië, de Verenigde Staten van Amerika, Maleisië, Rusland, Tanzania, Burundi, Zambia, Madagaskar, Noorwegen, Zweden en Canada.
De naam is door de ontdekker van dit element gegeven als eerbetoon aan de Finse geleerde J. Gadolin, die in 1794 (het later zo genoemde mineraal) gadoliniet vond bij een mijn in de buurt van Stockholm. Deze vondst opende de weg naar de ontdekking van de zeldzame aarden.
Gadolinium werd in 1880 door J.-C.-G. de Marignac ontdekt (in de vorm van gadolinia, gadoliniumoxide) in samarskiet. Ook P.E. Lecoq de Boisboudran ontdekte het, onafhankelijk van de Marignac in een aarde, afkomstig van ceriet.
Zie 58 – Cerium. Gadolinium werd bereid door reductie van het gesmolten fluoride met calcium.
Zie 58 – Cerium. Gadolinium wordt bereid door het, na allerlei bewerkingen van de mineralen, met natriumsulfaat neer te slaan als het dubbelsulfaat. Na zuivering wordt dit omgezet in gadoliniumchloride (GdCl3). Deze verbinding wordt met kalium- en natriumchloride als eutectisch vloeimiddel bij 765 °C met magnesium gereduceerd in een stikstofatmosfeer.
Het wordt ook verkregen door reductie van het fluoride met calcium.
Chroomstaal
Gadolinium wordt toegevoegd (tot 1 %) aan chroomstaal, ter verbetering van de hardheid en de verwerkingseigenschappen.
Permanente magneet
Diverse legeringen van zeldzame aardmetalen met onder andere ijzer, kobalt, nikkel of aluminium hebben goede magnetische eigenschappen en worden gebruikt voor permanente magneten.
Met gadoliniumnitride (GdN) wordt geëxperimenteerd als basis voor sterke, grote permanente magneten.
Videorecorder
In de koppen van de videorecorder wordt gebruik gemaakt van kleine, gevoelige magneten. Legeringen van zeldzame aarden, bijvoorbeeld ijzer met gadolinium, zijn hiervoor zeer geschikt.
Röntgenbuis
In röntgenbuizen wordt Gd2O2S toegepast als groen luminescerende stof. Ook wordt gebruik gemaakt van LaOBr, dat wordt geactiveerd door toevoeging van zeer kleine hoeveelheden van verbindingen van zeldzame aarden.
Computergeheugen
Gd3Ga5O12–kristallen (GGG = Gadolinium Gallium Garnet) worden gebruikt voor magnetische geheugens, zoals die van computers.
Toepassingen als ontleedbare stof (verbinding):
fosforescerende stof in TL-buizen (Tb,Ce,Gd,Mg)BO3 keramisch stralingsschild Gd2O3 magnetrons (microgolfovens) Gd3Ga5O12 Y3Al5O12 met Gd masers (lasers in microgolfgebied) Gd-ethylsulfaat scintillatieteller Gd2O2S supergeleiding Gd2(MoO4)3 GdBa2Cu3O7