VOORKOMEN 7,0.10-4 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit samarium; het is het 40e element in rangorde van voorkomen. De belangrijkste mineralen, die kleine hoeveelheden van dit element bevatten, zijn: allaniet-(Ce) | (Ce, Ca,Y)2(Al,Fe+2, Fe+3)3 (SiO4)3 OH | allaniet-(Y) | (Y,Ce,Ca)2(Al,Fe+3)3(SiO4)3 OH | bastnaesiet-(Ce) | (Ce,La)CO3F | bastnaesiet-(Y) | (Y,La)CO3F | euxeniet-(Y) | (Y,Ca,Ce,U,Th)(Nb,Ti,Ta)2O6 | monaziet-(Ce) | (Ce,La,Nd,Th)PO4 (ca 2,8%) | monaziet-(La) | (La,Ce,Nd)PO4 | monaziet-(Nd) | (Nd,La,Ce)PO4 | samarskiet-(Y) | (Y,Ce,U, Fe+3)(Nb,Ta,Ti)5O16 |
WINGEBIEDEN De belangrijkste wingebieden liggen in Australië, China, Mongolië, India, Brazilië, de Verenigde Staten van Amerika, Maleisië, Rusland, Tanzania, Burundi, Zambia, Madagaskar, Noorwegen, Zweden en Canada.
NAAM De naam is afgeleid van het mineraal waarin dit element voor het eerst werd aangetoond, samarskiet. Dit mineraal was genoemd naar de Russische mijnbouwkundige W. J. von Samarski, die het ontdekte in een mijn in de Oeral.
ONTDEKKING Samarium werd in 1879 door P.E. Lecoq de Boisbaudran ontdekt in samarskiet. Het ontdekte oxide (samaria) bleek achteraf uit twee oxiden te bestaan. Pas in 1901 lukte het E.A. Demarçay om deze oxiden in zuivere toestand te verkrijgen.
BEREIDING VROEGER Zie 58 – Cerium. Samarium werd bereid door oxiden bij hogere temperatuur te reduceren met lanthaan.
BEREIDING NU Zie 58 – Cerium. Samarium wordt bereid door reductie van het oxide met barium of lanthaan.
TOEPASSINGEN EN TOELICHTING Permanente magneet Een groot aantal legeringen van zeldzame aarden met onder andere ijzer, kobalt, nikkel heeft zeer sterke permanent magnetische eigenschappen. Bij samarium zijn dit SmCo5 en Sm2Co17. Deze legering wordt bereidt door beide oxides te reduceren met calcium: 3 Sm2O3 + 10 Co3O4 + 49 Ca → 6 Co5Sm + 49 CaO Magneten van SmCo5 hebben de hoogste demagnetiserende weerstand bij omgevingstemperatuur. Deze magneten worden gebruikt in zeer kleine ‘speakers’ voor walkman en GSM.
Neutronenvanger Samarium heeft een zeer grote invangcapaciteit voor thermische neutronen. Het wordt - gelegeerd aan andere metalen - toegepast als neutronenvanger in kernreactoren.
Maser Samariumverbindingen worden in kleine hoeveelheid toegevoegd aan CaF2 bij het bereiden van CaF2-kristallen voor masers (lasers in het microgolfgebied). Ook voor het doteren van kristallen van lasers is samarium zeer geschikt. Door de verstoring in het rooster ontstaat een 'geactiveerd kristal' dat - als er licht of straling op valt - licht van een bepaalde golflengte gaat uitzenden.
Condensator keramiek In condensatoren, zowel met lage als met hoge capaciteit, wordt in bepaalde situaties gebruik gemaakt van een diëlektrikum van porselein of keramiek. Veelal worden hiervoor de oxiden van lanthaan, neodymium of samarium gebruikt.
VERDERE TOEPASSINGEN Toepassingen als ontleedbare stof (verbinding): infrarood-absorberend glas | Sm2O3 | infrarood-fosforen | dot: Sm3+ | katalysator voor de dehydrogenering van ethanol tot etheen | Sm2O3 | keramisch stralingsschild | Sm2O3 | koolbooglampen | Sm2O3 | tandheelkunde (zie 64 - Europium) | Sm2O3 |
|