|  | ||||||
0,00415 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit neodymium; het is het 27e element in rangorde van voorkomen.
De belangrijkste mineralen, die kleine hoeveelheden van dit element bevatten, zijn:
allaniet-(Ce) (Ce, Ca,Y)2(Al,Fe+2, Fe+3)3 (SiO4)3 OH allaniet-(Y) (Y,Ce,Ca)2(Al,Fe+3)3(SiO4)3 OH bastnaesiet-(Ce) (Ce,La)CO3F bastnaesiet-(Y) (Y,La)CO3F fergusoniet-(Ce) (Ce,La,Nd)NbO4 fergusoniet-(Nd) (Nd,Ce)NbO4 gadoliniet-(Ce) (Ce,La,Nd,Y)2Fe+2Be2Si2O10 lanthaniet-(Ce) (Ce,La,Nd)2(CO3)3.8H2O lanthaniet-(Nd) (Nd,La)2(CO3)3.8H2O monaziet-(Ce) (Ce,La,Nd,Th)PO4 monaziet-(La) (La,Ce,Nd)PO4 monaziet-(Nd) (Nd,La,Ce)PO4
De belangrijkste wingebieden liggen in Australië, China, Mongolië, India, Brazilië, de Verenigde Staten van Amerika, Maleisië, Rusland, Tanzania, Burundi, Zambia, Madagaskar, Noorwegen en Zweden.
De naam is afgeleid van de Griekse woorden neos en didymos, wat nieuwe en tweeling betekent. Zie ook 59 - Praseodymium.
Neodymium werd in 1885, samen met praseodymium, door C. Auer von Welsbach ontdekt in samarskiet (zie 59 - Praseodymium). Hij splitste het uit dit mineraal verkregen oxide, didymia, in twee oxiden door gefractioneerde herkristallisatie van de ammoniumnitraatverbindingen {(NH4)2Ln(NO3)6}.
Zie 58 - Cerium. Het element werd (voor het eerst in 1925) bereid door reductie van NdF3 met calcium.
Zie 58 – Cerium. Neodymium (ca. 99 % zuiver) wordt verkregen door elektrolyse van een gesmolten neodymiumverbinding. Zeer zuiver neodymium wordt bereid door reductie van het chloride of fluoride met calcium.
Permanente magneet
Een groot aantal legeringen van zeldzame aarden met onder andere ijzer, kobalt, nikkel heeft sterke, schokvrije permanent magnetische eigenschappen. Bij neodymium is dit Nd2Fe14B.
Brillenglaskleuring
Neodymiumverbindingen kleuren het glas van brillen of lenzen van violet tot wijnrood. Veelal wordt didymium, een mengsel van praseodymium- en neodymiumoxide, gebruikt. Het licht dat door zulke glazen valt heeft zeer scherpe absorptiebanden. Het neemt zowel de infrarode als ultraviolette straling weg, waardoor de felle gele gloed van de vlam sterk verminderd wordt. Dit glas wordt toegepast in lenzen voor astronomische kijkers, in (zonne)brillen en in brillen voor lassers en glasblazers.
Condensator keramiek
In condensatoren, zowel met lage als met hoge capaciteit, wordt in bepaalde situaties gebruik gemaakt van een diëlektrikum van porselein of keramiek. Veelal worden hiervoor de oxiden van lanthaan, neodymium of samarium gebruikt.
Glas: lens, laser
Glas voor lenzen - gebruikt in de astronomie en in lasers - wordt gekleurd door het toevoegen van didymium, een mengsel van praseodymium- en neodymiumoxide. De kleuring hangt af van de verhouding en van de hoeveelheid toegevoegde stof, en varieert van roze, violet tot wijnrood. Bij gebruik van dit glas verkrijgt men spectra met zeer scherpe banden.
Neodymium lasers (of Nd-YAG-laser; YAG: Yttrium-Aluminium-Garnet) bevatten Y3Al5O12-kristallen met 1 % neodymium op de plaats van yttrium en worden gebruikt voor het scheiden, lassen en graveren van metalen.
Door zijn sterke penetratie is de neodymiumlaser de meest gebruikte in de geneeskunde. Hij wordt toegepast bij de foetale chirurgie – bijvoorbeeld om tweelingen te scheiden, waarbij een verbinding is ontstaan tussen de bloedvaten van de twee foetussen -, voor het verwijderen van poliepen op maag, darm of in de blaas en voor correcties van het hoornvlies.
Toepassingen als niet-ontleedbare stof (element) of legering:
metallurgie: verbetering van eigenschappen van magnesiumlegeringen (bij toepassingen als metaal is neodymium meestal gemengd met 15 - 25 % praseodymium)
vuursteentje in aanstekers (mischmetaal)
Toepassingen als ontleedbare stof (verbinding):
kleuren van "stenen" voor sieraden (bv. loodglas met sporen Nd-verbindingen)
pigment voor glas('brandschilderen'), email en porselein (roze) Nd2O3 rood-fosforescerende stof in kleurentelevisietoestellen Nd2O3