|  | ||||||
Ongeveer 4.10-17 % van de aardkost (tot 16 km diepte) bestaat uit radium; het is het 88e element in rangorde van voorkomen en één van de meest zeldzame elementen.
Radon ontstaat bij het radioactieve verval van uraan, thorium en actinium. Het komt voor in de atmosfeer, maar ook zijn sporen radon aangetroffen in bronwater nabij vindplaatsen van uraanmineralen, zoals in Joachimsthal (Tsjechië).
Ook bij vulkaanuitbarstingen komt dit inerte, zeldzame gas vrij. Bij de uitbarsting van de St. Helena in 1980 zelfs 3 MCi! 1 Ci is – de oude eenheid voor - de hoeveelheid straling die overeenkomt met de straling van 1 gram radium en is gelijk aan 3,7.1010 Bq (Becquerel).
Omdat veel grond- en steensoorten sporen van uranium bevatten, worden sporen radon (die ontstaan uit radium, een vervalproduct van uranium) aangetroffen in onder andere kruipruimten van woningen. Ook diverse bouwmaterialen geven radon af. De bijdrage van radon aan de stralingsbelasting van de mens in België wordt geschat op ca. 40 %, in Nederland op 60 %. (Ter vergelijking: de bijdrage door de ramp in Tsjernobyl in 1986 was ca. 1 %).
De naam is in 1923 op voorstel van Sir W. Ramsay gegeven omdat radon het eerste vervalproduct is van radium.
Voordat deze naam officieel werd toegekend waren radon-isotopen bekend onder verschillende namen. De naam niton (de eerste officiële naam van dit element) werd in 1908 door Ramsay gegeven aan 'thorium-emanatie', vanwege de fosforescerende eigenschappen van deze stof. De naam werd afgeleid van het Latijnse nitens, wat glinsterend betekent.
Radonisotopen werden in de periode 1900 - 1905 door meerdere onderzoekers ontdekt in een aantal vervalreeksen, o.a. van thorium en actinium. Er ontstonden daarbij verschillende isotopen van radon, die werden genoemd naar het element waaruit ze ontstonden (bv. uit thorium, thorium-emanatie of thoron: 220Rn, uit actinium, actinium-emanatie of actinon: 219Rn of uit radium, radium-emanatie of radon: 222Rn).
Dorn was de eerste die dit element ontdekte in de vervalreeks van radium; E. Rutherford toonde het in hetzelfde jaar aan in de vervalreeks van thorium. E. Rutherford en F. Soddy slaagden er in 1902 als eerste in een radon-isotoop te isoleren (uit thorium). In 1910 gelukte het Ramsay 222Rn te identificeren via het spectrum, het gas te isoleren en de dichtheid te bepalen.
Radon werd geïsoleerd uit vervalproducten van radium.
Radon kan worden verkregen uit vervalproducten van radium en bij het opwerken van splijtstofstaven uit kernreactoren.
Aardschokvoorspeller
Het verband tussen de radonconcentratie en aardbevingen is nog niet geheel duidelijk. Wel is vastgesteld dat voorafgaande aan een aardbeving, tijdens de zogenoemde opbouwfase waarin de spanning in gesteenten sterk toeneemt, meestal een sterke toename in de radonconcentratie optreedt. Na de beving volgt vrijwel altijd een scherpe daling. Sommige aardschokdetectoren zijn op dit principe gebaseerd.
Toepassingen als niet-ontleedbare stof (element):
bestraling van kankergezwellen op het oppervlakteweefsel (222Rn in zeer kleine goudstaafjes of -capsules, die “seeds” genoemd worden)
opsporen van bodemverontreiniging door koolwaterstoffen